Ακολουθεί το video της ομιλίας στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ νωρίτερα σήμερα, τραβηγμένο από το κινητό του Νίκου (ευχαριστίες).

Προσωπικά θεωρώ ότι το μύνημα του κειμένου ήταν κάπως poorly delivered, χρειαζόταν μάλλον περισσότερος χρόνος προετοιμασίας, την επόμενη φορά (σε συνέδριο της ΝΔ ή του Συνασπισμού;) οφείλω να είμαι καλύτερος.

Παραθέτω το αρχικό κείμενο της ομιλίας μου περί Open Coffee που πραγματοποιήθηκε στο 8ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ νωρίτερα σήμερα. Στην πράξη, η απομαγνητοφώνηση μάλλον θα υποδείξει κάποιες περιορισμένες διαφοροποιήσεις.

Καλησπέρα. Βρίσκομαι σήμερα εδώ για να συνεισφέρω μία διαφορετική, πιο αισιόδοξη αλλά θέλω να πιστεύω ταυτόχρονα ρεαλιστική οπτική περί νέας επιχειρηματικότητας. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με δύο παραδείγματα.
Δύο φοιτητές, ξεκινώντας από ένα γκαράζ λίγα χρόνια πριν, κατάφεραν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο αποκτούμε πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία γύρω μας. Εν ολίγοις, άλλαξαν τον κόσμο. Μιλάω για τους Larry Page και Sergey Brin, και το Google. Ένας άλλος φοιτητής, στα 23 του, έχει ήδη δημιουργήσει εταιρεία με αποτίμηση ίση με αυτή της Ford. Αναφέρομαι στον Mark Zuckenberg και το Facebook. Χιλιάδες, μάλλον εκατομμύρια άλλοι, παγκοσμίως, ακολουθούν το άστρο τους και εργάζονται μανιωδώς για να κάνουν μια ιδέα τους πράξη, το όνειρό τους πραγματικότητα. Κάποιοι είναι καταδικασμένοι να πετύχουν.
Έχουμε την τύχη να βιώνουμε καιρούς μοναδικούς, συναρπαστικούς, όπου κανείς μπορεί για παράδειγμα να απευθύνει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του σε οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη. Βρισκόμαστε όλοι μας πιο κοντά από ποτέ, συγκάτοικοι στο παγκόσμιο χωριό, με απόσταση ίση  μόλις με το e-mail μας. Η τεχνολογία αφομοιώνεται, με ρυθμούς ραγδαίους, και αλλάζει τη ζωή μας, οι επαναστάσεις είναι καθημερινές, συμβαίνουν παντού γύρω μας.
Πολύ ωραία, θα πει κανείς. Εξαιρετικά. Και εμείς; Μας ενδιαφέρουν, μας αγγίζουν όλα αυτά; Ποια η θέση μας, η συμμετοχή μας, η φιλοδοξία μας; Το σκηνικό μεταμορφώνεται, έχουμε ρόλο σε αυτή την αλλαγή, πέραν αυτού του -παθητικού- θεατή των εξελίξεων;
Ας μην κρυβόμαστε, η απάντηση μοιάζει να είναι απογοητευτική. Σε αυτό το παγκόσμιο πανηγύρι, ο έλληνας νέος έχει απομείνει να σχοινοβατεί μεταξύ ΑΣΕΠ και 700 ευρώ, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Το φάσμα των προοπτικών καριέρας οι οποίες ανοίγονται στον φοιτητή και απόφοιτο που δεν τυγχάνει κληρονομικής επιχειρηματικότητας είναι στην πράξη τόσο ‘ευρύ’, ώστε να περιλαμβάνει ‘πληθώρα’ επιλογών, τις εξής δύο:
Η πρώτη αφορά τον ιδιωτικό τομέα. Εκεί κανείς προσπαθεί -με περίσσιες δυσκολίες- να κατορθώσει μία θέση στελέχους, τυπικά μικρής έως αμελητέας επικάλυψης με τις πραγματικές του ικανότητες και τα αυθεντικά του ενδιαφέροντα, κατά κανόνα επίσης με υπεραπασχόληση, αμυδρές προοπτικές και προσβλητικά τριψήφια αμοιβή. Σε αυτό το σκούρο φόντο, αναδύεται συχνά ως επιλέξιμη και επιθυμητή η έτερη επιλογή, αυτή της πρόσληψης στον δημόσιο τομέα.
Επιτρέψτε μου να σας μεταφέρω πως, αν αυτό είναι το ελληνικό όνειρο και η χειροπιαστή προοπτική που παρέχουμε στον 20χρονο ή 25χρονο νέο, τότε πρόκειται μάλλον για στυγνό εφιάλτη. Αν γνωρίζω πως όσα μου προσφέρονται στις πανεπιστημιακές μου σπουδές θα αποβούν άχρηστα στην ‘καριέρα’ μου, ‘ακαδημαϊκές γνώσεις’, τότε δεν με ενδιαφέρει η αριστεία, μπορώ να αρκεστώ και στη βάση. Αν αναμένω πως οι όποιες ικανότητές μου δεν θα αξιοποιηθούν ή ανταμειφθούν από κανέναν, τότε δεν υπάρχει λόγος να τις καλλιεργήσω. Αν το μέλλον μου προδιαγράφεται αδιάφορο, το παρόν μου είναι ήδη βαρετό, μόνος στόχος το εφήμερο ‘περνάω καλά’.
Σε αυτό το πλαίσιο, μοναδική επιλογή για όσους πραγματικά φιλόδοξους φαντάζει η φυγή στο εξωτερικό. Πράγματι, οι έλληνες φοιτητές είναι δεύτεροι σε πλυθησμό στα βρεταννικά πανεπιστήμια, ενώ σε καθένα από τα κορυφαία αμερικανικά συναντά κανείς ικανό αριθμό ελλήνων, φοιτητές, ερευνητές, καθηγητές. Κοινό στοιχείο αυτών, η επιτυχία, η αναγνώριση και η κορυφή. Ναι, όλοι αυτοί που φεύγουν άσημοι από τα ελληνικά πανεπιστήμια, κατατρεγμένοι από την ‘τυραννία του μέσου όρου’ και την κουλτούρα του ‘αέναου φραπέ’, νομοτελειακά διαπρέπουν στα καλύτερα ερευνητικά ιδρύματα του κόσμου.
Πέρα από το σύνδρομο του παγωνιού που πιθανά αναδεικνύει η προσκόλληση στα ακαδημαϊκά, αξίζει ν’ αναφερθεί πως διαθέτουμε ικανότατο αριθμό κατόχων διδακτορικού διπλώματος αναλογικά με τον πλυθησμό μας τα συμπεράσματα είναι προφανή, και αδιαμφισβήτητα: Οι δυνατότητες υπάρχουν, το κατάλληλο υλικό είναι διαθέσιμο, τα συστατικά της επιτυχίας είναι παρόντα. Απομένει η συνταγή, που θα μετατρέψει τον διαφυγέντα πόθο σε εγχώριο πάθος, την απογοήτευση σε  πείσμα, την αδιαφορία σε έντονη προσπάθεια.
Ωστόσο, εξίσου σαφής είναι και η υφιστάμενη κατάσταση. Το παρών δίπολο προοπτικής ‘στελέχους’ ή δημόσιου υπαλλήλου σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επιτελέσει τον απαιτούμενο καταλυτικό ρόλο. Απαιτείται τρίτος δρόμος, χειροπιαστός. Δρόμος διαφυγής προς τα εμπρός, δρόμος υγιής στα κίνητρα και τους στόχους του, με σημαντικό μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αντίκτυπο, δρόμος εν τέλει ικανός να προκαλέσει την αλλαγή στην ελληνική κοινωνία.
Είμαστε πεποισμένοι πως ο τρίτος αυτός δρόμος ακούει στο όνομα νεανική επιχειρηματικότητα. Επίσης, είμαστε ικανά ρεαλιστές για να διαπιστώσουμε πως ο δρόμος αυτός ηχεί σαν μακρινή ουτοπία, σαν ανέφικτη οδύσσεια στα αυτιά κάθε έλληνα νέου. Τα στοιχεία έρχονται να μας επιβεβαιώσουν. Έρευνα του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας κατατάσσει την Ελλάδα ως ουραγό ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες αναφορικά με το ποσοστό εκείνων που εκκινούν μία επιχείρηση όχι λόγω ανάγκης, αλλά για την εκμετάλλευση μίας ευκαιρίας. Η νέα επιχειρηματικότητα είναι λύση ανάγκης στη χώρα μας. Εκτός αυτού, είμαστε οι πλέον απαισιόδοξοι για την έκβαση των επιχειρηματικών μας προσπαθειών. Στο ερώτημα που απεύθυνε η ίδια μελέτη σε νέους επιχειρηματίες για το αν προσδοκούν ανάπτυξη της επιχείρησής τους, ώστε αυτή να απασχολεί περισσότερα από 20 άτομα σε χρονικό διάστημα 5 ετών, διατηρήσαμε τα αρνητικά πρωτεία. Θετικά απάντησε μόλις το 0.1% των ερωτούμενων, 1 στους 1000.
Το νούμερο είναι ιδιαίτερα ηχηρό. 1 στους 1000 από εκείνους τους ήδη λίγους που εκκίνησαν επιχείρηση πιστεύουν ότι αυτή θα κατορθώσει να επιτύχει πραγματικά. Το αποτέλεσμα μάλλον λειτουργεί ως υπέρτατη απόδειξη συλλογικής αποτυχίας για την καλλιέργεια επιχειρηματικών φιλοδοξιών. Τελικά, είναι τόσο βαθιά αποτυπωμένη η ονείρωξη περί ΑΣΕΠ στη συλλογική μας libido; Ή μήπως διαπιστώνουμε όλοι το braindrain ως μονόδρομο; Διαθέτουμε όραμα για κάτι επιχειρηματικά διαφορετικό, το θεωρούμε εφικτό, μοιραζόμαστε τις τάσεις φυγής από την καθεστηκυία κινούμενη άμμο της αδράνειας; Κατ’ αρχάς, υπάρχουμε, είμαστε αρκετοί αυτοί που προσπαθούμε να διαφοροποιήσουμε τον όρο ‘ελληνική start-up’ από τον αυτόδηλο χαρακτηρισμό ‘σύντομο ανέκδοτο’;
Με σκέψεις αντίστοιχες και προβληματισμούς ισχυρούς, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε από τις διαπιστώσεις στην ιδεά και από την ιδέα στην πρωτοβουλία. Το όνομα αυτής, Open Coffee. Η ιδέα απλή, ξεκίνησε στο Λονδίνο τον περασμένο Φεβρουάριο από τον δραστήριο Saul Klein: ‘Ας καθιερώσουμε στο εξής ένα σταθερό σημείο ανοικτών και περιοδικών συναντήσεων μεταξύ επιχειρηματιών, επενδυτών ή και οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου, σε ένα εντελώς ανεπίσημο περιβάλλον, για παράδειγμα σε κάποιο καφέ’, πρότεινε. Ένα χρόνο μετά, το Open Coffee Club μετρά συναντήσεις σε 80 πόλεις ανά την υφήλιο. Μεταξύ αυτών, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.
Θα ήθελα να εστιάσω για λίγο στη διαδικασία: ‘από τις διαπιστώσεις στην ιδεά και από την ιδέα στην πρωτοβουλία’. Όλοι μας κάνουμε διαπιστώσεις. Επίσης, οι περισσότεροι από εμάς συχνά συνοδεύουμε μία διαπίστωση με μία ιδέα. Οι διαπιστώσεις και οι ιδέες είναι απολύτως σημαντικές, ωστόσο η διαδικασία ως εδώ δεν έχει δημιουργήσει κάτι απτό, παραμένει νοητικό κατασκεύασμα, αναμένει την ενσάρκωσή της σε πρωτοβουλία και πράξη για να αποκτήσει πραγματική αξία και αντίκτυπο. Το πρόβλημα λοιπόν είναι πως, όλοι μας, κατά κανόνα, σταματάμε στην ιδέα. Το τελευταίο και πλέον σημαντικό βήμα, από την ιδέα στην πρωτοβουλία, παραμένει πάντα μετέωρο.
Τo Open Coffee ξεκίνησε από κάποιες διαπιστώσεις, σας τις ανέφερα αναλυτικά, και μια απλή ιδέα, που είχα την τύχη να διαβάσω σε κάποια ανάρτηση ενός μεγάλου αμερικανικού blog. ‘Ωραία ιδέα!’, ήταν η πρώτη αντίδραση, ‘γιατί να μην τη δοκιμάσουμε κι εδώ;’. Ωστόσο δεν σταματήσαμε εκεί. Αυτά που απαιτήθηκαν για να μεταμορφώσουμε την ιδέα σε πραγματικότητα ήταν όλα κι όλα ένα τηλέφωνο και 3 e-mails. Ένα τηλέφωνο στο βιβλιοπωλείο του Ελευθερουδάκη, ‘μπορείτε να μας παραχωρήσετε το χώρο του καφέ σας για μία ανοικτή συνάντηση επιχειρηματικότητας, το πρώτο Open Coffee meeting στην Ελλάδα;’, ‘Ναι, φυσικά!’. Τα 3 πρόχειρα e-mails απευθύνθηκαν σε κάποια από τα πλέον γνωστά ελληνικά blogs. ‘Διοργανώνουμε αυτή τη συνάντηση, θα ήμασταν ευτυχείς αν  την προβάλλετε’.
Τελικά η ιδέα από την πρωτοβουλία απέχουν απόσταση ελάχιστη, όση ο καναπές από το γραφείο, το τηλεκοντρόλ από το πληκτρολόγιο, η απάθεια και η παθητικότητα από την προδιάθεση για δημιουργία. Και είμασταν όλοι ευτυχείς, εκείνο το απόγευμα του Ιουνίου. Όλοι κι όλοι 20 άτομα, με αρχική αμηχανία, η οποία ωστόσο έφυγε γρήγορα, καθώς τα συμβατά, περί start-up, ενδιαφέροντα προκάλεσαν προσωπικές γνωριμίες, ανταλλαγές ιδεών και εμπειριών, επαφών και business cards. Το πείραμα είχε ενδιαφέρον και αποφασίσαμε να το επαναλάβουμε.
Έκτοτε, έχουν συμβεί αρκετά για να τοποθετήσουν τις ελληνικές συναντήσεις ανάμεσα στις περισσότερο επιτυχημένες. Μεγαλώσαμε, και μετακομίσαμε. Μπολιάσαμε την αρχική ιδεά με την προσέγγιση των Tech Meet Up της Νέας Υόρκης, όπου ‘την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα, στις 7 το απόγευμα, έως 6 ομιλητές έχουν 5 λεπτά για να παρουσιάσουν την start-up, την ιδέα ή την εμπειρία τους στο πιο cool κοινό της πόλης’. Και είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε από κοντά τις προσπάθειες ανθρώπων σαν κι εμάς που προσπαθούν να μετατρέψουν μια ιδέα τους σε επιχείρηση, να λάβουμε τις συμβουλές περισσότερο έμπειρων για όλο το φάσμα του επιχειρείν, να αγγίξουμε και να μάθουμε την απλοϊκή ιστορία εκείνων που το δοκίμασαν και τώρα είναι αναγνωρίσιμα επιτυχημένοι. Να αποκτήσουμε την πεποίθηση, εν τέλει, πως η επιχειρηματικότητα δεν είναι σχήμα λόγου, είναι χειροπιαστή προοπτική.
Αλήθεια, κάθε πρώτη Τρίτη του μήνα στην Αθήνα και κάθε τελευταία Τρίτη του μήνα στη Θεσσαλονίκη, κάτι συμβαίνει στην πόλη. Με έδρα πλέον τον πολυχώρο Bios, στο 84 της οδού Πειραιώς, και το cafe το Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, δίπλα στον Λευκό Πυργο, τα πιο ανοικτά και δραστήρια μυαλά δίνουν το παρών σε μία συνάντηση χαλαρή και ανοικτή για όλους και εσένα, σε ένα social network που δημιουργείται μεταξύ καφέδων, επαφών και ποτών, και είναι πρωτίστως πραγματικό, ανοικτό και ελέυθερο. Στόχοι μας, μεταξύ άλλων, η δικτύωση προσώπων και η διαμόρφωση συνεργειών, η διάδοση των νέων τεχνολογιών, η καλλιέργεια της κουλτούρας της καινοτομίας και, κυρίως, του επιχειρείν. Αν τα παραπάνω δεν σας αρκούν, σκαλίστε λίγο περισσότερο το opencoffee.gr, το blog με άρθρα, videos και σχετικό υλικό από τις συναντήσεις και όχι μόνο, ή ρωτήστε κάποιον από τους 100 και πλέον παρευρισκομένους των τελευταίων συναντήσεων στην Αθήνα, ή τους 50 που συγκεντρώθηκαν στην τελευταία συνάντηση της Θεσσαλονίκης. Και ελάτε αυτοπροσώπως σε κάποια από τις επόμενες. Ελάτε την 1η Απριλίου στην 10η συνάντηση του Open Coffee της Αθήνας, ή στις 25 Μαρτίου στην 6η συνάντηση της Θεσσαλονίκης. Να είστε σίγουροι πως, όταν φεύγετε, ‘περίεργες’ σκέψεις και σχέδια θα στριφογυρίζουν στο μυαλό σας…
Δεν είναι ψέμα και σίγουρα δεν είναι εθνική εορτή. Μία ιδέα, ένα τηλέφωνο και 3 e-mail έχουν καταφέρει να φέρουν την  επιχειρηματικότητα στο επίκεντρο της συζήτησης, έχουν ίσως επιτύχει να διανθίσουν το δίπολο της απογοήτευσης του έλληνα νέου. Ωραία, θα μου πείτε. Διοργανώνονται κάποιες συναντήσεις, μιλάτε, γνωρίζεστε, επικοινωνείτε. Και μετά; Και τι έγινε τελικά;
Προσωπικά, τείνω να συμφωνήσω με την άποψη αυτή. Αν και θεωρώ πως κάθε συνάντηση είναι επιτυχημένη στο βαθμό και μόνο που κάποιος έρχεται σε αυτή σκεπτόμενος το οτιδήποτε, και φεύγει σκεπτόμενος κάτι συγκεκριμένο που έχει σχέση με το επιχειρηματικό του μέλλον, είμαι πεπεισμένος πως δεν έχουμε επιτύχει πολλά. Μάλλον, σίγουρα, είμαστε ακόμα στην αρχή.
Σχέδια για το μέλλον υπάρχουν πολλά, να είστε σίγουροι πως έχουμε και τη θέληση και τη φιλοδοξία, και είμαστε πεποισμένοι πως αυτά είναι τα μόνα αναγκαία συστατικά. Άμεσο επόμενο βήμα, η επέκταση του concept σε ολόκληρη τη χώρα. Θα επιχειρήσουμε να μεταλαμπαδεύσουμε τις συναντήσεις του Open Coffee σε αρκετές περισσότερες πόλεις ανά την επικράτεια. Το γνωρίζουμε πλέον όλοι, δεν θέλει κόπο και ξέρουμε τον τρόπο. Επίσης είμαστε ανοικτοί σε προτάσεις, ‘με λένε Γιώργο Τζιραλή και θέλω να διοργανώσω την πρώτη συνάντηση του Open Coffee στην Πάτρα, στο Ηράκλειο, στην Ξάνθη, στα Γιάννενα, στη Ρόδο, μπορείτε να με υποστηρίξετε;’. ‘Ναι, μπορούμε’.
Ο κ. Μακιός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πάτρας και ιδρυτής του cluster μικροηλεκτρονικής που μέσα σε ένα χρόνο λειτουργίας έχει κατορθώσει να συγκεντρώσει περισσότερες από 30 νέες επιχειρήσεις, καλεσμένος σε παλαιότερη συνάντηση, μας εξομολογήθηκε: ‘Η ισχύς εν τη ενώσει. Οργανωθείτε, συγκεντρωθείτε όλοι μαζί και δημιουργήστε. Βάλτε στόχους υψηλούς, επιχειρήστε το ‘καινοτομία made in Greece’. Εσείς, οι νέοι, λάβετε την ευκαιρία και τη χαρά της επιχειρηματικότητας, και να είστε σίγουροι πως αυτό θα αλλάξει τη χώρα.’
Δεν γνωρίζω αν τελικά καταφέρουμε να σχηματίσουμε clusters για τεχνολογικές start-up, ούτε πολύ περισσότερο αν η αλλαγή αυτή γίνει πραγματικότητα. Ωστόσο, το όλο ταξίδι ως σήμερα μας έχει αποδείξει αρκετά. Ναι, είμαστε τελικά περισσότεροι από όσους φανταζόμασταν. Ναι, υπάρχει μία μάζα ανθρώπων που πιστεύουν στην αλλαγή, σε κάτι διαφορετικό, για τους πολλούς ανέφικτο. Ναι, το αναφέρει σε κάθε ομιλία του και ο Barack Obama, η αλλαγή έρχεται from the bottom-up, από κάτω προς τα πάνω. Εκεί ακριβώς έγκειται και η προοπτική. Μπορεί να βιώνουμε σε μία κοινωνία με λειτουργίες υπο-βέλτιστες, που μας ωθούν καθημερινά στην αναζήτηση εναλλακτικών διαδρομών για την επίτευξη των στόχων μας. Αυτό ωστόσο, με διαφορετική ανάγνωση, καλείται καινοτομία. Ας αρχίσουμε λοιπόν να βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά. Τις δυσκολίες ως προκλήσεις. Τους κινδύνους ως ευκαιρίες. Και ας συγκεντρωθούμε, ας δημιουργήσουμε ένα δυναμικό οικοσύστημα ανθρώπων και δράσεων περί start-up, ‘η ισχύς εν τη ενώσει’. Τα αδύνατα ανήκουν στο παρελθόν. Η επόμενη ευκαιρία ίσως να είναι δική μας. Και, αν δεν καταφέρουμε να αλλάξουμε τον κόσμο με αυτή, είμαστε σίγουροι πως θα αλλάξουμε εαυτούς και την κοινωνία γύρω μας. Προς το καλύτερο.